Ένα φθινοπωρινό πρωινό, ημιάνεργη εγώ, ο Γ. σε αναγκαστική στάση λόγω της απεργίας των φορτηγών, καθόμαστε ήσυχοι και μελαγχολικοί. Ξαφνικά μια όρεξη από τα έγκατα των επιθυμιών ανεβαίνει αβίαστα και αυθόρμητα στο συνειδητό: Αχ! Πόσο θα θελα τώρα να χανόμουν σε ένα μουσείο.. Να ΄παιρνα τους δρόμους λέει ποδαράτη και να κλεινόμουν στη μυσταγωγία ενός χώρου τέχνης.. Ενώ εδώ τι κάνουν; Που διέξοδος; Όλοι και όλοι πέντε παράλληλοι και πέντε κάθετοι… Προέκυψε λοιπόν και στερητικό τέχνης.
Και τώρα το μουσείο είναι στη ζωή μου. Διδάσκω για το μουσείο, δουλεύω τρόπον τινά για μουσείο. Στην Αθήνα όμως για πολλά χρόνια, είτε λόγω δουλειάς είτε λόγω σπουδών, το μουσείο, η τέχνη, ήταν τρόπος ζωής, με την έννοια ότι είχα τη δυνατότητα να επισκέπτομαι πολλούς και διαφορετικούς χώρους καθημερινά. Τώρα αυτό δεν υπάρχει.
Μέρες μετά, στο αγαπημένο σπίτι βλέπουμε το Frida. Οργασμός χρωμάτων και ταπεραμέντου. Με πιάνει αμόκ και κατεβάζω όλα τα βιβλία τέχνης. Μονολογώ: Θέλω να δω τέχνη, θέλω να δω τέχνη!
Φαίνεται ότι οι εκκλήσεις μου εισακούονται γιατί την επομένη σε μια βόλτα στον Εθνικό Κήπο, από το πουθενά, πετυχαίνουμε μια έκθεση για το Μαραθώνιο στο περιστύλιο του Ζαππείου, άλλη μια να ετοιμάζεται αφιερωμένη στο αρχαίο δράμα και μια έκθεση σύγχρονων ελλήνων ζωγράφων με έργα προς δημοπρασία του οίκου Καπόπουλου. Το καλύτερο. Είσοδος δωρεάν. Η έκθεση για το Μαραθώνιο απαράδεκτη. Προπαγανδιστική, με όλους του ιδεολογικούς μύθους εν πλήρη αναπτύξει. Αθηναϊκή δημοκρατία, αρχαίο πνεύμα αθάνατο και ξερό ψωμί. Ως πότε ποια; Δε βαρέθηκαν;
Η έκθεση τέχνης όμως είναι σα βάλσαμο στην ψυχή. Όλοι οι σημαντικοί νεοέλληνες ζωγράφοι παρελαύνουν. Αλλά και ένας Tapies,ένας Chagall, ένας Botero. Εκστασιασμένοι καθόμαστε μπροστά από τα έργα. Νιώθω τις δονήσεις τους πολύ έντονα. Μα γιατί έτσι αυτή τη φορά; Τέτοιο πράγμα ούτε στις μεγάλες γκαλλερίες του εξωτερικού, ίσως μόνο στις πρώτες πολύ προσωπικές επισκέψεις στην Εθνική Πινακοθήκη… Α! Και στον Τσαρούχη πέρσι. Φαίνεται λόγω του στερητικού, έτσι, αυτή τη φορά.
 |
| Pavlos Cache - pot |
 |
| Γιάννης Παπανελόπουλος Πειραιάς |
Ανταλλάσουμε απόψεις. Ποια έργα μας αρέσουν και γιατί. Ποια θα θέλαμε να έχουμε. Βγαίνουμε έξω χαμογελαστοί. Ο Γ. δεν έχει σχέση με αυτά και όμως, μου εξομολογείται ότι του άρεσε πάρα πολύ. Είδες, του λέω, πώς βγαίνουμε μετά από κάθε επίσκεψη σε μουσείο; Πιο χαρούμενοι. Τώρα όμως υπάρχει μια άλλη ανάταση. Μια καταπραϋντική και εξυψωτική διάθεση. Και δεν μπορώ να μη σκεφτώ τον καθηγητή και φίλο Δημοσθένη Δαββέτα που πάντα μιλά για την ενεργοποιητική δύναμη της τέχνης και τον θεραπευτικό χαρακτήρα της. Μαθητής του Beuys υπήρξε άλλωστε..
…………Τι θέλει η τέχνη για να αγαπηθεί, τι θέλει;;…………………………
Βλέποντας μετά από μέρες το ντέρμπι των «αιωνίων» και το ΟΑΚΑ κατάμεστο, σκέφτομαι ότι το 1/3 από τον κόσμο αυτό να πήγαινε στα μουσεία, δε θα υπήρχε κανένα πρόβλημα επισκεψιμότητας. Γιατί ρε παιδί μου ο νεοέλληνας μίσησε τόσο το μουσείο και την τέχνη;
Να φταίει η μέχρι πρότινος αγροτική και ημιαναλφάβητη σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας; Να φταίει η επέλαση της μαζικής κουλτούρας; Να φταίει ο άκρατος λαϊκισμός; Να φταίει η στείρα αρχαιολατρία που συνέθλιψε κάθε γόνιμη προσέγγιση του πολιτισμού; Η νεκρή εικόνα των αρχαιολογικών μουσείων; Να φταίει η εκπαίδευση; Τι να φταίει, τι…
Και τελικά τι θέλει η τέχνη τι θέλει για να αγαπηθεί; Θέλει πτυχία, ανώτερη μόρφωση και τα λοιπά; Ή μήπως απλά θέλει κάποιον να σε πάρει από το χεράκι και να σε βάλει στο μαγικό κόσμο της….
Μα είναι απλό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα αγαπάς το ωραίο όπου και αν το συναντάς και με τον δικό σου ξεχωριστό τρόπο.
Τότε ναι, σου αρέσει η Τέχνη.
Λαοί που δεν αγάπησαν την Τέχνη,δεν προχώρησαν και έμειναν στάσιμοι.
Γεια σου Στέλιο και καλώς όρισες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΧμμμ,μπορεί να φαίνεται απλό αλλά δεν είναι.
Για μένα π.χ είναι σχεδόν αυτονόητο το "ωραίο". Έχουμε όμως όλοι κοινή αντίληψη του ωραίου;
Στις πέντε αυτές γραμμές θίγεις ζητήματα που απασχολούν φιλόσοφους - κοινωνιολόγους επί αιώνες και σηκώνουν μεγάλη συζήτηση.
Κατ΄ αρχάς συνδέεις το ωραίο με την τέχνη. Η σύνδεση αυτή δεν ήταν και δεν είναι δεδομένη.
Δεύτερον, για το το ωραίο έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες.
Πολλοί έχουν μίλησει για την αιώνια και αυθύπαρκτη φύση του ωραίου, ο Καντ έστρεψε το ενδιαφέρον στις ιδιότητες των πραγμάτων και στις αντιληπτικές ικανότητες του ανθρώπου, οι μεταμοντέρνοι θεώρησαν ότι το ωραίο είναι σχετικό και αποτελεί κοινωνική κατασκευή.
Γενικά από την Αναγέννηση και εντεύθεν η κατανόηση της τέχνης συνδέεται με εκείνους που έχουν τα εφόδια να την αποκωδικοποιήσουν. Τους connoisseurs. Και φτάνουμε στον Bourdieu ο οποίος μιλά για τον τρόπο που η κοινωνική θέση επηρεάζει το "γούστο". Το γούστο και άρα η αντίληψη για την ομορφιά είναι κοινωνικά και ταξικά προκαθορισμένα. Όποιος έχει το "πολιτισμικό κεφάλαιο", ασχολείται με την τέχνη.
Εσύ φερ΄ειπείν μπορεί λόγω της ανατροφή σου, των σπουδών σου, να έχεις δημιουργήσει ένα πολιτισμικό κεφάλαιο που σε κάνει να έχεις μια συγκεκριμένη αντίληψη του ωραίου, που κάποιος άλλος δεν τη διαθέτει.
Αυτά τα ερωτήματα λοιπόν είναι που με προβληματίζουν....
Βέβαια, να σου πω τη μαύρη μου αλήθεια, νομίζω ότι οι περισσότεροι μπορούμε να αναγνωρίσουμε ως "ωραίο" κάτι που σε ένα μεγάλο βαθμό εκπληρώνει τα χαρακτηριστικά που οι περισσότεροι έχουμε θέσει ως "ωραία" και που επενεργεί θετικά στις αισθήσεις μας. Το αντίστοιχο ισχύει και για το άσχημο. Ας πούμε ότι μου άρέσει να βάζω τον παράγοντα κοινή λογική στην πρόσληψη του ωραίου και του άσχημου.. Ακόμη και έτσι πάντως, ακόμη και αν αντιλαμβάνονται το ωραίο, φαίνεται ότι οι περισσότεροι δεν το αγαπούν και δεν κάνουν τίποτα για αυτό....
Πως να απαντήσω σε τόσα που μου βάζεις?
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο απλό δεν είναι πάντα εύκολο.Απεναντίας.
Η Τέχνη αλλάζει από εποχή σε εποχή , αλλά και παραμένει κλασσική σε μερικά της μέρη.
Ο κάθε άνθρωπος την έχει μέσα του σε μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό, όμως εξαρτάται και από το περιβάλλον του ο βαθμός συμμετοχής του.
Συμφωνώ απόλυτα Στέλιο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια αυτό το περιβάλλον στην Ελλάδα των τελευταίων τριάντα ετών πάντως κάνω πολλές σκέψεις.Πώς επηρέασε τα γούστα των Ελλήνων και το βαθμό συμμετοχής τους στην τέχνη...
Μα είναι τυχαίο οτι είμαστε σε παρακμή?
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα πάντα γύρω μας βρίσκονται σε παρακμή και αυτό φαίνεται και επιδρά και στην Τέχνη.
Οταν η κοινωνία βρίσκεται σε ακμή τότε βλέπουμε οτι όλες οι τέχνες και τα γράμματα ανθούν και παρουσιάζουν καινούργια ρεύματα και ιδέες.
Οταν η κοινωνία βρίσκεται σε παρακμή , οικονομική, πολιτική, αξιών, τότε επικρατεί το ίδιο παρακμιακό πνεύμα και στην Τέχνη.
Αναμφισβήτητα είμαστε σε παρακμή. Ή έστω σε μία θολή μετάβαση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι εννοείται ότι κοινωνία και τέχνη είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Χωρίς αξίες, ιδέες, πλούτο ψυχικό και πνευματικό, πόθους, όραμα, πώς να γίνει μεγάλη τέχνη;
Δεν είναι ότι δε γίνονται πράγματα. Γίνονται. Η εποχή όμως δεν ευνοεί τώρα τους ξεχωριστούς ανθρώπους, τους ταγούς, τα ορόσημα. Ούτε καν τους stars. Δεν μπορούμε να έχουμε Ελύτη, Σεφέρη, Χατζιδάκη και Τσαρούχη. Τώρα είναι όλα σαλάτα, όλα στο μίξερ. Όλα συνυπάρχουν. Εφήμερα και χλιαρά.
Παρόλη την παρακμή όμως, βλέπεις κάτι πράγματα ρε παιδί μου που σε ξαφνιάζουν. Βλέπεις τοπικές κοινωνίες να αγκαλιάζουν φεστιβάλς, πολλές ομάδες πειραματικές, εναλλακτικά happenings, ωραίες μουσικές και ταινίες(ελληνικές) να βγαίνουν. Υπάρχει αναζήτηση. Αλλά βλέπεις και τα ακριβώς αντίθετα. Παράξενη εποχή...
Ξέρεις πολλές φορές τί μου φέρνει στο μυαλό; Την ύστερη αρχαιότητα. (μάλλον σε ποστ θα εξηγήσω το γιατί)
Και ξέρεις τί άλλο σκέφτομαι;
Ότι η άνθηση έπεται πολέμων.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο είχαμε όλη την έκρηξη των 60΄s. Μετά τον Α' είχαμε υπέροχη πρωτοπορία, ποίηση, λογοτεχνία.
Ακόμα και μετά τους Περσικούς Πολέμους είχαμε το Αττικό Θαύμα. Πόσο κράτησε; 60 χρόνια;80;
Γιατί η κάθε ακμή φέρει νομοτελειακά την παρακμή μέσα της.
Θέλει άραγε ο άνθρωπος πόνο και λαχτάρα για να γεμίσει την καρδιά και να κάνει τέχνη;
Μάλλον..
Πάντως βαίνουμε σε κάτι άλλο. Επωάζονται πράγματα. Εύχομαι μόνο η γενιά μας να προλάβει όχι μόνο να τα ζήσει, αλλά να τα συνειδητοποιήσει, να τα αξιολογήσει και να τα μετουσιώσει.