Ψυχή Βαθιά - Θλίψη Βαθιά

Είδα το Ψυχή Βαθιά Κυριακή βράδυ, μόνη στο σινεμά. Θέλω να γράψω για τον τρόπο που με επηρέασε.

Κατ΄αρχάς για πρώτη φορά αισθάνθηκα τη λέξη Εμφύλιος που ακούω από μικρό παιδί. Η λέξη πήρε έστω και με αυτόν τον τρόπο εικόνα και μορφή.

Για πρώτη φορά συνειδητοποίησα μέχρι το μεδούλι μου τη σαρκαστική εξέλιξη που επεφύλασσε το μέλλον στους αγώνες εκείνους. Η διάψευση των ιδεών για τις οποίες χύθηκε τόσο αίμα, με φρίκαρε. Μελαγχόλησα για τους ανθρώπους εκείνους που χάθηκαν τόσο μάταια, κυνηγώντας μια κόκκινη χίμαιρα. Αντιπαρέβαλα τους πολεμιστές στα βουνά με την Πτώση του Τείχους (παρεπιμπτπόντως εορτάζεται φέτος η 20η επέτειος), με τους Scorpions να τραγουδούν Wind of Change, με τον Πούτιν, τη σημερινή Κίνα και με έπιασε σύγκρυο.

Για πρώτη φορά είδα με πιο νηφάλιο βλέμμα το μετεμφύλιακό κυνηγητό που εξαπολύθηκε εναντίον των αριστερών. Μεγάλωσα με μια γιαγια που τα λόγια της για το παλάτι, τη Φρειδερίκη, τις εξορίες, "τη χειρότερη χούντα που ήταν του Καραμανλή", με έχουν στοιχειώσσει. Ήταν πάντα η "Κακιά Δεξιά" και ο δεξιός ήταν σαν τον εξαποδώ. Και όμως, για πρώτη φορά εξήγησα, κατάλαβα - δε δικαιολόγησα - το αντικομμουνιστικό μένος και τις διώξεις. Σε ένα κλίμα ψυχροπολεμικό έχοντας προηγηθεί ένα τέτοιο εγκάρσιο ρίγμα στην ελληνική κοινωνία, τόση βαρβαρότητα και εγκλήματα εκατέρωθεν, ήταν λογικό να ακολουθήσουν μέθοδοι εμπάθειας και μισαλλοδοξίας.

Για πρώτη φορά μπήκα στο τριπάκι να σκεφτώ "Πώς θα ήταν εάν...." Μήπως είναι λάθος αυτό το σύστημα που εγκαθιδρύθηκε μετα το 1945; Γιατί τόσοι άνθρωποι του εναντιώθηκαν; Είμαστε όλοι παραπλανηθέντες, θύματα ή και ένοχοι που αγκαλιάσαμε έτσι τον καπιταλισμό; Και όμως: μεγάλωσα και ενηλικιώθηκα σε δύο χρυσές δεκαετίες με ευμάρεια, ελευθερία και ευδαιμονία, θεωρώντας αυτονόητη την υπάρχουσα κατάσταση του κόσμου. Και δε θα το άλλαζα για τίποτα στον κόσμο. Και ακόμα και σήμερα που ο καπιταλισμός μπάζει απόνερα και δείχνει τα σάπια δόντια του, διατηρώ ισχυρές επιφυλάξεις για το σύστημα που θα μπορούσε να τον αντικαταστήσει και για τον τρόπο που αυτό θα εγκαθιδρύετο. Δύσκολα θα άλλαζα τη δυτική, αστική, φιλελευθερη δημοκρατία, παρόλα τα ελαττώματά της, με έναν άλλο τρόπο αμφίβολης και ίσως επώδυνης εξουσίας. Δηλαδή ποιος θα ήταν ο άλλος κόσμος που είναι εφικτός; Η Αλβανία του Χότζα; Η Ρωσία του Στάλιν; Η Κούβα του Κάστρο; Μήπως - λέω μήπως - ο κόσμος που ονειρευόμαστε είναι πέραν του Καπιταλισμού και του Κομμουνισμού;

Τέλος για πρώτη φορά και περισσότερο από κάθε άλλη πολεμική ταινία - ίσως επειδή ο θάνατος εκείνων των ανθρώπων προδώθηκε τόσο κατάφωρα από την ίδια την πορεία των πραγμάτων - σκέφτηκα ότι δεν αξίζει να χάνεις τη ζωή σου για τίποτα και για κανέναν. Δεν υπάρχει περιουσιος - ισμός, περιούσια ιδεολογία για την οποία να πεθάνεις. Κανένα δόγμα, καμμία ομάδα. Υπάρχει περιούσια ζωή, υπάρχει η μάνα, ο πατέρας, το παιδί, ο αδερφός, το χάδι και το φιλί του άντρα. Είναι μία η ζωή. Εδώ και τώρα. Και δεν αξίζει να την εκχωρήσεις για μεσσιανικές ψευδαισθήσεις και εκκωφαντικά δογματικά κατασκευάσματα που ψάχνουν για θύματα. Και το λέω εγώ που διαβάζοντας ως παιδί Άλκη Ζέη και Ζωρζ Σαρρή, ζούσα τα ηρωικά ιδεώδη και φαντασιωνόμουν αντιστασιακούς αγώνες και ένδοξους θανάτους στα βασανιστήρια.

Γύρισα σπίτι περπατώντας στους άδειους δρόμους και τις στοές της Πάτρας. Ανάγλυφη η μελαγχολία του έξωθεν με τον εντός μου κόσμο.
Τόσο αίμα, τόσος πόνος, τόση καταστροφή, τόσα χρόνια χαμένα για ένα κόκκινο αδειανό πουκάμισο.
Ψυχή Βαθιά - Θλίψη βαθιά, πολύ βαθιά.